جنگ گجستان،نبرد حاشیه علیه متن؛ زوایایی از جنگ‌ گجستان بعد از کشف بمب 60ساله

به گزارش پایگاه خبری بلور گچساران، جنگ گجستان درگیری بود که در سال ۱۳۴۲شمسی در زمان اصلاحات ارضی میان خوانین منطقه ممسنی و نیروهای نظامی محمدرضاشاه پهلوی به وقوع پیوست.

جنگ گجستان در پی اعمال قوانین اصلاحات ارضی و خلع سلاح عشایر در رژیم سابق (پهلوی دوم) و نارضایتی خان‌های ایلات بویراحمدی رخ داد.

ماجرای خلع صلاح عشایر توسط پهلوی

در پی اجرای قانون اصلاحات ارضی و خلع سلاح عشایر، خوانین که املاک و اراضی وسیعی داشتند مجبور می‌شدند قسمت زیادی از این اراضی را بین مردم تقسیم کنند که این امر باعث مخالفت خان‌ها شد و سرانجام با فشار نظامیان حکومت پهلوی بر عشایر درگیری عشایر و نظامیان در کو همره سرخی آغاز و با بمباران هوایی مناطق و منازل خان‌ها همراه شد.

خوانین عشایر نیز با درگیری علیه نظامیان رژِیم گذشته به ژاندارمری روستای توت نده (بویراحمد) حمله و با جمع‌آوری اسلحه به حکومت اعلام جنگ کردند که پس از این درگیری بمباران هوایی شدت یافت و جنگجویان عشایر که حدود سه هزار تن برآورد می‌شدند با عقب‌نشینی به مناطقی از استان فارس از جمله کوه‌های صعب‌العبور گجستان این استان پناه بردند.

از سویی دیگر با آغاز نهضت انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی(ره) و همزمان با آغاز مبارزات در سال ۱۳۴۱،عشایر کهگیلویه و بویراحمد هم با جلوداری مرحوم آیت اله سید کرامت اله ملک حسینی و دیگر بزرگان این استان حمایتهای خود را از این نهضت اسلامی اعلام کردند.

آغاز نبرد گجستان از کجا نشأت گرفت

رشادت های عشایرکهگیلویه وبویراحمد در درگیری با ارتش شاهنشاهی و عدالت خواهی آنان از دلایل خشم رژیم وبمباران آنها به دستورشاه والبته با کمک اربابانش بود.

نبرد گجستان مبارزه و مقاومت عشایر در برابر رژیم طاغوت با درایت مرحوم آیت الله ملک حسینی و همراهی مردان سلحشور عشایر استان در سال ۱۳۴۲بود.

این چنین شد که درگیری تاریخی جنگ گجستان به رهبری عبداله خان بویر احمدی، ناصرخان بویراحمدی و به فرماندهی ملاغلامحسین سیاهپور که کدخدای یکی از طوایف بویراحمد بود صورت گرفت؛ که در واقع خود جنگ با شکست نظامیان صورت پذیرفت و تعداد زیادی از نظامیان کشته و خلع سلاح شدند، اما با شروع بمباران هوایی در مناطق بویراحمدی نشین جنگجویان را زمین گیر کردند.

در همین راستا یعقوب توکلی محقق و نویسنده تاریخ ایران معاصر  در یک نشست مجازی با اشاره به کشف بمبی در یکی ار روستا‌های رستم استان فارس گفت: طبق شواهد بمب مربوط به اوایل دهه چهل است اما قطعاً برای خیلی‌ها اکنون سؤال است که ماجرا چیست که نیروی هوایی ایران مردم این مناطق را بمباران کرده است.

چرا پهلوی درغائله جنوب از ارتش استفاده برد

وی ادامه داد: در دوره پهلوی و در اوایل شکل‌گیری رژیم پهلوی و تشکیل ارتش شاهنشاهی در قانون وظایف و اختیارات ارتش مسأله‌ای که وجود داشت این است که در همه جای دنیا وظیفه ارتش دفاع از تمامیت ارزی کشور بود، ارتش وظیفه‌ای در دخالت مسائل سیاسی و داخلی و اختلافات بین مردم و حکومت را ندارد، وظیفه امنیت داخلی نیز بر عهده ارتش نبوده است و معمولاً از نیرو‌های پلیس با سلاح کمتر و جزئی‌تر استفاده می‌شود.

توکلی تصریح کرد: وقتی چنین وظیفه‌ای یعنی امنیت داخل کشور به ارتش واگذار شود، بنابراین سلاح‌هایی که مورد استفاده قرار می‌گیرد نیز بسیار خشن‌تر از نیرو‌های پلیس است، ارتش با باتوم و تفنگ با مردم مقابله نمی‌کرد توپ و تفنگ و سرنیزه استفاده می‌کرد سلاح‌هایی که استفاده می‌کند بسیار سنگین‌تر از نیروی پلیس است.

کارشناس مسائل سیاسی افزود: در جریان رژیم پهلوی این اتفاق افتاد ما در داخل کشور درگیری‌های داخلی داشتیم اما با خسارت حداقلی بود برخورد غلیظ با مردم صورت نمی‌گرفت، نهایت با افراد برخورد سیاسی و امنیتی می‌شد، اما وقتی امنیت کشور به عهده ارتش گذاشته شد دیدیم که جایی مثل مسجد گوهرشاد چگونه مردم را به گلوله بستند و همه را قتل عامل کردند؛ رضا خان لشکر شرق را به میدان برد و با مسلسل مردم را قتل عامل کردند.

ماجرای کشتار مردم از زبان پهلوی‌ها

توکلی ادامه داد: خود اسدلله علم در یادداشت های خود می‌گوید ما ۲هزار نفر را در این مکان زدیم، این عدد بسیار بالایی است، زبان رضا خان و زبان نیرو‌های حاکمیت زبان زور، زبان خشونت و تیربار بود در مناطق مختلف وقتی اختلافاتی شکل می‌گرفت این اختلافات را با ارتش حل می‌کردند ارتش نیز با قتل عامل موضوع را حل می‌کرد.

وی گفت: محمدرضا شاه نیز بعد از سر کار آمدند ادعا کرد روحیات پدر را ندارد، در آن زمان اختلافاتی میان رژیم پهلوی و عشایر نشینان رخ داد، بخش عشایری ما در زمان پهلوی مسلح بود، هر وقت کشور را خطر جنگ خارجی تحمیل می‌کرد عشایر مسلح بودند که به کمک حکومت می‌آمدند، جوانانشان بسیج می‌شدند در طول ۴۰۰ سال گذشته جوانان قبایل بودند که ارتش تشکیل می‌دادند.

ماجرای کشمکش‌های پهلوی با عشایر قشقایی

این نویسنده مسائل تاریخی افزود: یک اختلافی در خصوص ماجرای خلع سلاح عشایر مطرح شد که عشایر نیز مقاومت می‌کردند؛ در دوران رضا خان درگیری‌های در مناطق عشایر رخ داد افرادی نیز دستگیر و کشته شدند، حکومت نیز کشمکش‌هایی با قشقایی‌ها داشتند، قشقایی‌ها طرفدار مصدق بودند و همیشه درگیری‌هایی میان قشقایی‌ها و حکومت وجود داشت.

توکلی تصریح کرد: در سال ۴۱ وقتی بحث اصلاحات ارزی پیش آمد؛ کسی مخالفت نکرد حتی خوانین نیز مخالف این ماجرا نبودند، اما نگرانی‌هایی ایجاد کرده بود در این میان رئیس اصلاحات ارزی توسط راهزانان کشته می‌شود که حکومت این موضوع را از چشم عشایر دید و دستور خلع سلاح آن‌ها را داد و این موضوع را بهانه قرار داده بود.

چرا عشایر در رفراندوم پهلوی شرکت نکردند

وی تصریح کرد: تحت فشار قرار دادن عشایر باعث ایجاد مقاومت بیشتر می‌شد، همزمان مسائل مربوط به جریان نهضت اسلامی امام در قم نیز شروع می‌شود با گسترش پیدا کردن این درگیری‌ها، سران عشایر اعلام می‌کنند حاضر نیستیم در رفراندوم شرکت کنیم بنابراین در رفراندوم شرکت نکردند اما مجازات این شرکت نکردن که قتل نیست.

این محقق و پژوهشگر افزود: بخش وسیعی از مردم شرکت نکردند حتی آمار و ارقامی که در آن دوران منتشر می‌شد، تناقض با جمعیت کشور دارد، فشار بر عشایر افزایش پیدا کرد وقتی این موج مخالفت جریان پیدا کرد جریان روحانیت انقلابی تابع امام به این مجموعه متصل شدند.

نقش آیت الله دستغیب، آیت الله ملک حسینی در قیام عشایر

وی ادامه داد: اشخاصی مثل شهید آیت الله دستغیب، آیت الله ملک حسینی بقیه شخصیت‌های روحانی محلی منطقه با این جمعیت حضور داشتند، همه نوشته‌های نویسندگان نشان می‌دهد که مسأله اصلی این حمله اصلاحات ارزی یا قتل ملک عابدی نبود که علیه مردم تبلیغات می‌کرد، خود ماجرا قابل حل و فصل و مذاکره بود.

توکلی ادامه داد: حکومت به جای کاهش فشار این فشار و بحران را بیشتر کرد، یکی از اشکالات اساسی پهلوی در مسائل بحرانی این بود که قابلیت کاهش درد را نداشتند، اگر جایی انگشتی زخم می‌شد به جای درمان آن، دست را می‌بریدند، شاه فردی را به عنوان رئیس ارتش در جنوب منصوب کرد و برای مقابله با این مردم ارتش را در این منطقه تشکیل داد در حالی که اگر قصد امنیت بود ژاندارمری باید این کار را می‌کرد نه اینکه با ارتش وارد شوند.

این نویسنده تصریح کرد: فردی به اسم بهرام آریانا که به شدت مخالف اسلام بود فرماندهی این ارتش را بر عهده داشت و خودش را ناپلئون می‌دانست، با خود فکر می‌کرد می‌تواند ناپلئون ایران باشد این فرد در آن منطقه رفتار‌های نامناسبی نیز داشت، هیچ قیدی نداشت، این‌ها به جای کاهش بحران شروع به تشدید بحران کردند، کتابی وجود دارد که شرح جنایت‌های این فرد در آن مشخص شده است، به ارتش نیز اکتفا نشد و از نیروی هوایی استفاده کردند، نیروی هوایی که در همه جای دنیا وظیفه جنگیدن با دشمن خارجی را دارد.

وی افزود: شجاعت و دلاوری افرادی چون مرحوم شهبازی که باعث شده بود ارتش در چندین عملیات دچار شکست شود که در این زمینه رژیم از نیرو‌های هوایی و بمباران هوایی استفاده کردند، مردم را در روستا‌ها و دره‌ها کشتار گسترده کردند.

توکلی تصریح کرد: از طرف دیگر شاهد این بودیم که مردمی که همراه حبیب الله خان شهبازی بودند عمدتاً افراد مذهبی هستند، هر فرصتی که برای مخالفت با رژیم پهلوی پیش می‌آمد این‌ها همراه بودند، همه جای دنیا با مخالفان یک موضوع با نیروی پلیس برخورد می‌کنند و یا از نیرو‌های ویژه استفاده می‌کنند اما در اینجا رژیم پهلوی برای زهر چشم گرفتن از مردم به طرز فجیعی مرتکب آدم کشی شدند.

امام چه لقبی به حبیب الله خان شهبازی داد

این نویسنده و محقق اذعان کرد: برای چلوگیری از این آدم کشی افرادی چون شهبازی و ضرغام پور، وقتی حکومت تضمین داد که ما کسی را اعدام نمی‌کنیم و قرآن را هم امضا کرده بودند تسلیم شدند، اما پهلوی علارغم تعهدی که داده بود این‌ها را تیرباران کردند، امام واژه مجاهد شهید را برای مرحوم حبیب خان شهبازی به کار بردند.

حجم زیادی از چک‌های وصول نشده و سؤالات مختلف داریم

وی ادامه داد: اما نکته جالب این است که در ماجرا‌های مختلفی حرف‌های نگفته بسیاری داریم که طی این سال‌ها به دلیل کم دانشی مقامات فرهنگی و عدم استفاده از ظرفیت‌های فکری درکشور داریم بدهکار هم می‌شویم، هجمه‌هایی که علیه کشور صورت می‌گیرد؛ ما حجم زیادی از چک‌های وصول نشده و سؤالات مختلف دارند.

توکلی گفت: چرا پهلوی باید کاری کند که مردم به کوه‌ها پناه ببرند چرا دیوانه‌ترین و کم عقل‌ترین فرد را مامور این کار در ارتش کردند بعد از این کشتار توسط آریانا این فردبه عنوان رئیس ستاد ارتش انتخاب شد سرمست از این قدرت بود، یکی از دلایل برکناری‌اش نیز مست کردن و حرف‌هایی بود که در خصوص کودتای ۲۸ مرداد زد و گفت من کودتا کردم.

وی ادامه داد: ما اینجا یک سؤال اساسی داریم که چرا مردم را بمباران کردند چرا ارتش را وارد این کار کردند، فردی را برای رسیدگی به این موضوع در نظر گرفتن که سرانجام رژیم پهلوی مقصر اصلی معرفی شد.