روایتی از حماسه خونین «۱۹ آبان ۵۷» در گچساران

به گزارش پایگاه خبری بلور گچساران، مردم کهگیلویه و بویراحمد در طول تاریخ، برای دفاع از تمامیت ارضی کشور سنگ تمام گذاشته‌اند. مبارزه با اسکندر مقدونی، مبارزه با پرتغالی‌ها در بوشهر، مبارزه با فرقه جعفر پیشه‌وری در آذربایجان، قیام عشایر جنوب، سرکوب شیخ خزعل، ملی شدن صنعت نفت، دو جنگ تامرادی و گجستان، پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی، هشت سال دفاع مقدس و دیگر عرصه‌های نظام اسلامی مهر تائیدی بر این ادعاست.

آغاز حرکت انقلابی مردم گچساران

با توجه به مخالفت حضرت امام (ره) در سال ۱۳۴۲ با لایحه انجمنی و ولایتی و اوج آن در سال‌های ۱۳۵۶ و ۱۳۵۷، در آن شکی نیست که تمام طبقات جامعه کهگیلویه و بویراحمد اعم از دامدار و کشاورز، کارگر و کارمند، مرد و زن، پیر و جوان با وحدتی بی‌نظیر برای پیروزی انقلاب در تلاش بودند و همگام با مراسم و مناسبت‌هایی که در سایر شهرهای کشور برگزار می‌شد آنان نیز اقدامات مشابهی انجام می‌دادند که حرکت انقلابی مردم گچساران نمونه بارز آن است.

حرکت انقلابی مردم گچساران از سال ۱۳۵۰ تا بهمن ۱۳۵۷ یکی از مهم‌ترین جریان‌های فکری، سیاسی و ایدئولوژیک جنوب کشور محسوب می‌شود. نقطه عطف این حرکت انقلابی، ۱۹ آبان ماه ۱۳۵۷ مصادف با ماه مبارک رمضان است که در چنین روزی 6 نفر از مخلص‌ترین و برومندترین جوانان این شهرستان در خون خود غلتیدند و طعم شیرین شهادت را نوشیدند.

بر این اساس، اسناد موجود بیان می‌کند که جریان انقلابی مردم گچساران، یک موضوعی چند علتی است. ازیک‌طرف موجب تضاد آراء بین گروه‌های سیاسی و فکری هم قبل از انقلاب و هم بعدازآن قرارگرفته و از طرف دیگر یکی از مؤثرترین قیام‌های مردمی‌، نه‌فقط استان؛ بلکه جنوب کشور علیه رژیم پهلوی بوده که ضربات و تبعات بسیار جبران‌ناپذیری برای‌ این رژیم‌ در برداشته است؛ بنابراین با گسترش موج انقلاب، حاکمیت وقت تصمیم گرفت فردی نظامی را به استانداری کهگیلویه و بویراحمد منصوب کند تا قادر به سرکوبی مردم باشد. بدین ترتیب در نیمه دوم سال ۱۳۵۷ سرلشکر «محمود همپایی» جای «احمد جوهرزاده» را گرفت؛ اما موج انقلاب قوی‌تر از آن بود که با چنین اقداماتی مهار بشود.

سرلشکر همپایی در نخستین روزهای پس از انتصاب خود تصمیم گرفت از مناطق کهگیلویه و بویراحمد سرکشی کند و بدین منظور او از شهرستان گچساران بازدید کرد. در این شهر فقط تعداد معدودی از افراد وابسته به حکومت آن‌هم در ساختمان یکی از ادارات با او دیدار کردند بنابراین او نه‌تنها نتوانست هیچ‌گونه دیدار و گفتگویی با مردم داشته باشد؛ بلکه شدیداً مورد نفرت آنان ‌هم قرار گرفت.

به‌هرحال در طول شکل‌گیری نهضت اسلامی مردم ایران، شهرستان گچساران پس از گذشت مدت کوتاهی به ایفای نقش مرکزیت سیاسی و ایدئولوژی گروه‌های مختلف پرداخت و به دنبال آن، این مرکزیت نه‌تنها نبض جنبش انقلابی مردم استان را به دست گرفت، بلکه در متن جریان مردمی جنوب کشور عزیزمان نیز قرار گرفت.

با توجه به حوادث سال ۱۳۵۶ و اوج‌گیری تظاهرات مردم قم، تهران، تبریز و برپایی چهلم شهدای این شهرها و همزمانی آن با ماه رمضان و محرم به‌عنوان یک شاخص عمل کرد و باعث ایجاد تحرک و موج انقلابی غیرقابل‌مهار در سراسر کشور و به‌تبع آن تمام مردم گچساران از قبیل روحانیون، بازاریان، فرهنگیان، دانشگاهیان و دانش‌آموزان و کارکنان شرکت نفت شد.

مساجد صاحب‌الزمان (عج)، بیت العباس (ع) و شهیدان (جامع) هم که در قلب بازار گچساران واقع‌شده بودند محل تجمع مردم و به‌نوعی پیوند سه‌طبقه روحانیون، بازاریان، دانشگاهیان و دانش‌آموزان بودند. گروه‌های انقلابی با عوامل حکومت و ساواک به‌شدت درگیر بودند به‌گونه‌ای که قیام خونین ۱۹ آبان ۱۳۵۷ مردم گچساران نقطه عطف این درگیری‌ها بود.

«محمدابراهیم شریعتی» از بازاریان قدیمی و از مبارزان انقلابی گچساران در مبارزه با رژیم پهلوی است، وی 90 بهار را تجربه کرده و ازجمله بهبهانی‌هایی هستند که در سال 1339 به گچساران عزیمت کرده است که در ادامه گوشه‌ای از رشادت‌های انقلابی مردم گچساران به زبان این مبارز انقلابی روایت‌شده است.

این مبارز انقلابی گچساران در گفت‌وگوی اختصاصی با این پایگاه خبری تحلیلی با اشاره به جنایات رژیم پهلوی در گچساران و نقش مبارزات مردم این شهرستان در پیروزی نهضت امام خمینی (ره)، گفت: مردم گچساران در دوران رژیم پهلوی سال‌ها زندگی سخت و دشواری داشتند، درحالی‌که آب مصرفی و آشامیدنی آن‌ها از چاه‌های خانگی و غیربهداشتی بود، هرچند برق ضعیف شهرداری غالباً خاموش و نفت و گاز تولیدی منطقه نیز صادر می‌شد، اما به مردم نمی‌دادند.

محیط شهر آلوده و کثیف بود

وی افزود: زمین‌های شهر در انحصار شرکت نفت و ساخت‌وساز هم ممنوع بود و اگر کسی آلونکی می‌ساخت فوراً تخریب و طرف جریمه می‌شد؛ بهداری شهر درمانگاه کوچک و غیر مجهزی بود آن‌هم با چند پزشک عمومی، محیط شهر آلوده و کثیف بود و مجالس مذهبی، مراسمات عزاداری و سینه‌زنی عاشورای حسینی محدود و نیز تحت نظر ساواک گاهی به بهانه‌های بی‌جا تعطیل می‌شد.

مراکز آزاد فساد و فحشا در گچساران

شریعتی در ادامه تصریح کرد: اماکن فساد و فحشا آزاد، مشروب‌فروشی و شراب‌خواری فعال و نیز اراذل‌واوباش شب‌ها با بدمستی و عربده‌کشی مزاحم آسایش و خواب مردم بودند و ژاندارمری که مسئولیت نظم و امنیت شهر را بر عهده داشت به شکایات مردم توجهی نمی‌کرد و اگر اعتراضی هم می‌شد برای شاکیان مزاحمت ایجاد می‌کردند، چون از اوباش باج می‌گرفتند و حمایت می‌کردند.

بلندگوی قوی اَشراف شرکت نفت

 این مبارز انقلابی اظهار کرد: منطقه شرکت نفت از منابع آب دشت امامزاده جعفر تأمین و نیز برق فشارقوی سراسری داشتن، بیمارستان مجهز و امکانات رفاهی و تفریحی کامل داشتند، اما به مردم شهر راه نمی‌دادند، شب‌های جمعه در بازار جلسه قرائت دعای کمیل برپا بود وی بلندگوی قوی اَشراف شرکت نفت ترویج قمار و قماربازی پخش می‌کردند مردم شهر از این تبعیضات و سیاست دوگانه مسئولین سخت ناراضی و عصبانی بودند.

داستان محمد زید بهبهانی

 وی در ادامه افزود: در سال ۴۶ گروهی مذهبی از فرهنگیان، دانشجویان، بازاریان و غیره به رهبری فاضل ارجمند شادروان استاد «محمد زید بهبهانی» یکی از کارکنان صنعت نفت، جلسات پنهانی داشتیم و از مظالم حکومت و وضع نابسامان مردم و راه چاره صحبت می‌شد و مردم ناراحت و علاقه‌مند را آگاه و افشاگری می‌کرد.

وقتی تحت تعقیب قرار گرفتیم

شریعتی گفت: با این اوصاف پس از مدتی خبرچینان مزدور محلی که در رأس آن‌ها یک روحانی نمای فرهنگی بود، گزارش این گروه را به ساواک دادند که تحت تعقیب قرار گرفتیم، بعضی را تبعید و بعضی هم به زندان افتادند و عده‌ای هم با تعهد تحت نظر بودند.

ثروتی که به یغما می‌رفت

این مبارز انقلابی تصریح کرد: سال‌های طولانی ثروت و منابع کشور مخصوصاً نفت و گاز تولیدی این منطقه که به قول کارشناسان یک‌چهارم نفت و یک‌سوم گاز تولید گچساران بود که در اختیار اربابان آمریکایی و اروپائی شاه که به یغما می‌بردند و مردم نجیب و بزرگوار ایران این ظلم و ستم فاحش را ناچار تحمل می‌کردند ولی بر خشم و کینه آن‌ها نسبت به رژیم سفاک پهلوی بیشتر می‌شد که به قول شاعر آزادیخواه (تپیدن‌های دل‌ها ناله شد آهسته‌آهسته_ رساتر چون شود این ناله‌ها فریاد می‌گردد)

 جلسات پرشور حجت‌الاسلام مصباحی مقدم در گچساران

وی افزود: ماه رمضان سال ۵۷ که مصادف با شهریورماه بود، آن هنگام جناب حجت‌الاسلام «غلامرضا مصباحی مقدم» از قم دعوت‌شده و در مسجد صاحب‌الزمان (عج) شهر سخنرانی داشتن، عده زیادی شب‌ها جمع شده و از سخنان شیوا و علمی ایشان بهره می‌بردند نیمه‌های ماه بعد از سخنرانی جمعیت با صدای بلند اعتراضات و شعارهای خود علیه رژیم را شروع کردند که ساواک برای جلوگیری از این وضع آقای «مصباحی مقدم» را احضار تا تعهد کتبی بدهد که جلو این بحران را بگیرد.

برپایی نماز عید فطر در گچساران

شریعتی در ادامه گفت: بنابراین ایشان زیر بار نرفت و گفت که اگر قبول نکنید برمی‌گردم و ساواک با جمعیت زیاد این مجلس ناچار سکوت کرد؛ روز عید فطر برای اولین بار جمعیت زیادی از زن و مرد برای انجام نماز عید حاضرشده و در کنار حوالی مرکز شهر نماز خوانده شد، بعد مردم با تظاهرات حرکت کرده و شعارها هم شروع شد نیروهای رژیم پهلوی که ساواک قبلاً از فارس و خوزستان برای پیشگیری خواسته بود با تیراندازی هوائی و فشار، جلو حرکت را گرفتند تا متفرق شوند.

 مسجد شهیدان به گلوله بسته شد

 وی اظهار کرد: کم‌کم حرکت‌ها گسترده‌تر شد روزهای 17 و 18 آبان ماه طبق دعوت قبلی مردم در مسجد صاحب‌الزمان (عج) جمع شده که در ادامه سخنرانی‌ها و شعارها علیه رژیم پهلوی شروع شد که در این هنگام نیروهای رژیم پهلوی مسجد و نیز بلندگوهای مسجد را به گلوله بستند و گاز اشک‌آور پخش کردند و رفتند.

فصل نوین تاریخ مبارزات انقلابی

این مبارز انقلابی گچساران در ادامه افزود: بنابراین ستاد برگزاری مراسم برای روز بعد از مردم خواست که بعدازظهر در مسجد شرکت نفت (مسجد شهیدان) حاضر شوند، روز ۱۹ آبان ماه ۵۷ فصل نوینی در تاریخ مبارزات انقلابی گچساران رقم خورد، شهر در التهاب و هیجان عجیبی بود به دستور امام رضوان‌الله تعالى عليه، کارکنان صنعت نفت در اعتصاب، دستگاه عظیم نفت خوابیده، بازار تعطیل، ادارات، بانک‌ها و مدارس نیز تعطیل شدند و بیشتر مردم شهری و روستایی داخل و بیرون مسجد جمع شده و شعارهای کوبنده می‌دادند و به سخنرانی‌ها توجه داشتند.

شهدای انقلاب 57 در گچساران

شریعتی گفت: به دستور ساواک مسجد نیز محاصره که با تهدید و فشار خواستند مردم متفرق شوند، اما توجهی نشد و کسی هم تصور نمی‌کرد به جمعیت اعتراضی بدون خشونت، با گلوله پاسخ داده شود که ناگهان فرمانده دستور آتش داد و درب ورودی خانه خدا را به گلوله بستند که 6 نفر از جوانان مبارز و از قومیت‌های مختلف به نام‌های شهید حاج سید نجف بلادیان بهبهانی بازاری، شهید سید مذکور پارسی دانشجو از سادات لر زبان، شهید حسین کیامرثی کارگر ترک‌زبان، شهید غریب پرویزی کارگر ترک‌زبان، شهید محمد فراشبندی دانش‌آموز و شهید حسین امینی دانش‌آموز اصفهانی به دست جلادان خون‌خوار و جنایت‌کار رژیم پهلوی به شهادت رسیدند که درود و رحمت الهی بر روان پاکشان باد.

حمله جوانان به شرکت‌های آمریکایی_اسرائیلی

وی در ادامه افزود: بنابراین جوانان با دیدن این جنایت دل‌خراش به خشم و حرکت آمده و منازل، دفاتر، ماشین‌های شرکت‌های آمریکائی_اسرائیلی را آتش زدن، به مشروب‌فروشی‌ها، اماکن فساد، سینما و بانک صادرات نیز حمله کردند نیروهای رژیم پهلوی نیز در تعقیب مردم تیراندازی کرده و چندنفری هم زخمی شدند.

حکومت‌نظامی در شهر گچساران

این مبارز انقلابی اظهار کرد: در شهر صدای ناله و شیون خانواده‌ها بلند بود، حکومت‌نظامی اعلام و سرتیپ نصیری به فرمانداری منصوب، عده‌ای را دستگیر و به زندان کارون اهواز فرستادند اما باز اوضاع آرام نشد؛ در تاسوعا و عاشورای حسینی که باران رحمت الهی نازل می‌شد مردم همه سیاه‌پوش با نوحه‌سرائی بر سر و سینه می‌زدند و شعارهای «هیهات من الذله، نهضت ما حسینی است_رهبر ما خمینی است و نیز استقلال آزادی جمهوری اسلامی» سر می‌دادند و به راهپیمایی و تظاهرات خود همچنان ادامه می‌دادند، مأمورین هم صف‌کشیده نظاره‌گر بودند و دستور و جرئت تیراندازی هم نداشتند تا عمر حکومت طاغوت به پایان رسید و انقلاب شکوهمند اسلامی ملت ایران در 22 بهمن 57 پیروز و جمهوری اسلامی با رهبری حضرت امام (ره) مستقر شد.

یدالله مرادی، تحلیل گر مسائل سیاسی در گفتگو با این پایگاه خبری تحلیلی در خصوص قیام 19 آبان مردم گچساران گفت: شهر نفت‌خیز گچساران از معدود شهرهای ایران است که ظهور و بروز و توسعه‌اش با صنعت نفت بوده و به همین علت دارای ترکیب جمعیتی متفاوت و متنوع از سراسر ایران بوده و هست.

وی افزود: شهری کوچک در جنوب غربی ایران اما تعیین‌کننده در اقتصاد کشور که هرروز مبادلات ارز جهانی و تعیین نرخ مبادلات اقتصادی خود را به جهانیان نشان می‌دهد. اولین منطقه جغرافیایی از استان کهگیلویه و بویراحمد است که نظام شهری، ابزار و ساختار شهری، منازل و دستگاه‌های مدنیت (مدرسه- بازار- سینما- بیمارستان- اتوبوس- باشگاه- خیابان- جداول و…) در آن ملاحظه شد و ادبیات جدیدی با ترکیبی از الفاظ لری، ترکی و کلماتی انگلیسی (گیس- گارسون- شیفت- رست- لین و …) در زبان محاوره عمومی رایج گشت.

انقلاب اسلامی در گچساران

مرادی تصریح کرد: بنابراین بافت شهری، ساختار صنعتی و کارگری، تنوع فرهنگی، سطح تحصیلات و تعدد اقوام و طوایف از شهر گچساران مردمی آگاه، مبارز، انقلابی و متعهد ساخته که در تحولات سیاسی، اجتماعی تاریخ ۱۰۰ سال اخیر نقش و جلوه زیبایی از مظاهر توسعه‌یافتگی فکری و مبارزاتی را نشان می‌دهد. از کشف نفت در لایه‌های تپه‌های گچ کوراوغلو تا بنای شهر گچساران (در ۲۵ کیلومتری شهر کنونی دوگنبدان) و سیل مهاجرت از سراسر ایران جویای کار و حتی هندی‌های شرکت هند شرقی انگلستان تا ده‌ها شرکت آمریکایی، فرانسوی، کره‌ای و … در جغرافیای این شهرستان تا خوزستان و بوشهر مشغول کار بودند و در مرحله بعد ساخت منازل شرکتی در روستای آب شیرین و ساخت پالایشگاه بزرگ و معروف سقلاتون و دشت بلوط و ده‌ها مورد دیگر همه نشان از تحول ساخت اجتماعی در این منطقه بود که در جریان ملی شدن صنعت نفت و حتی کودتای ۲۸ مرداد، موارد و مسائلی پیش آمد و تحرکات جدی در بدنه و حرکت‌های کارگری شکل گرفت تا در آستانه سال‌های ۴۰ تا ۴۳ که نام امام خمینی (ره) مطرح شد و پیدایش حرکت جدیدی از انقلاب خواهی و عدالت‌طلبی برمدار دین‌گرایی و گفتمان اسلامی نمود پیدا کرد.

روشنگری جوانان دانشجو در گچساران

تحلیل‌گر مسائل سیاسی ادامه داد: از سال‌های ۵۶ این مبارزان مثلث نفت، بازار و فرهنگیان در گچساران بودند که هم‌نوا و هماهنگ با سراسر ایران حرکت انقلابی اسلامی را شکل بخشیدند. جوانان دانشجو هم از این شهرستان به روشنگری پرداختند، روحانیون اعزامی به مناسبت‌های ماه‌های محرم و صفر و رمضان جهت آگاهی بخشی حضور یافتند و مجالس مذهبی را به‌سوی مسائل اعتراضی و نقد و نقادی حکومت پیش بردند که سبب تحرک لایه‌های متعدد جامعه شدند. به‌خوبی به یاد دارم که در تابستان ۵۷ در شرکت پارادیس کار می‌کردم؛ عوامل شرکت عموماً تبریزی‌هایی بسیار معتقد بودند که فلسفه قیام ۲۹ بهمن ۵۶ تبریز را بیان می‌کردند و حتی کاست سخنرانی‌های حضرت امام خمینی (ره) را به ما می‌دادند و لذا با شروع مهر ۵۷ علاوه بر برنامه‌ها و محافل انقلابی در بازار گچساران که ترکیبی از اصفهانی‌ها و بهبهانی‌ها بود، حرکت‌های اعتراضی در نفت و راهنمایی‌ها و سخنرانی‌های معلمین انقلابی سبب شد تا گروه جدیدی پرشور، بانشاط، بی‌پروا و آگاه بنام دانش‌آموزان در پهنه خیابان‌ها جاری شوند، هم شعار دهند و هم به پخش اعلامیه اقدام نمایند و هم در برگزاری راهپیمایی‌ها پرجوش‌وخروش ظاهر شوند و هم مدارس و کلاس‌ها را به تعطیلی بکشانند و این‌ها همه مقدمه‌ای شد بر قیامی خونین، تاریخی و افتخارآمیز در ایران بنام قیام ۱۹ آبان ماه ۵۷ گچساران.

اعتصاب فرهنگیان و کارکنان نفت در گچساران

وی افزود: از ابتدای مهر ۵۷ عملاً مدارس (دبیرستان‌ها) تعطیل و مرتب اعتراض آن‌ها برمی‌خاست. فرهنگیان علاوه بر آگاهی بخشی دست به اعتصاب زدند و کارکنان نفت با جهت‌گیری و همراهی با مردم و فرهنگیان زمینه پیوند با بازار را ایجاد کردند، سه چهره در آن ایام به‌عنوان محور نقش‌آفرینی داشتند (شهید بشارت از روحانیون– حاج شریعتی از بازار– و حاج بهرام تاج گردون از فرهنگیان)، در کنار این اسامی نام‌های متعددی چون مرحوم متقی کاشانی و ده‌ها دانشجوی انقلابی و صدها بازاری و روحانی و فرهنگی دیگر وجود داشتند که عملاً گچساران را تبدیل کرده بودند به یک دیگ جوشان و آماده فوران.

مرادی گفت: در صبح روز ۱۹ آبان ماه اداره ساواک و فرماندار وقت برای خوش‌خدمتی و شاید ارائه گزارشی، جمعیتی ۱۰۰ تا ۱۵۰ نفر از اوباش و بدکاره‌ها را در خیابان بانام تظاهرات جاوید شاه راه انداختند، این جمع در همین خیابان شهید بلادیان کنونی با حمایت حکومتیان چرخی زدند و در سایه نیروهای امنیتی متفرق شدند اما این حرکت رگ غیرت، خون عزت و شور انقلابی گری گچسارانی‌ها را به حرکت درآورد و همان دیگ جوشان درزمانی بسیار کوتاه و بدون هیچ رسانه و امکاناتی فقط به‌صورت سینه‌به‌سینه به مردم اطلاع دادند که عصر ساعت ۳ همه جلوی مسجد جامع تجمع کنند تا انزجار خود را از حامیان حکومت اعلام کرده و با مواضع شفاف و صریح، مخالفت خود را با حکومت و انسجام و پیوند خود را با انقلاب امام (ره) به ظهور برسانند و نگذارند نام درخشان مبارزاتی گچسارانی به‌وسیله تعدادی اجیر مصادره شود و این بود که درزمانی کوتاه هزاران نفر در فضای بسیار بزرگ مسجد جامع تجمع کردند و به علت حجم زیاد جمعیت امکان حضور در صحن مسجد و حیاط آن وجود نداشت، لذا همه بی‌ریا و صاف‌وصادق بر خاک‌ها نشستند تا خاک غفلت و بدنامی را از گچساران بزدایند.

اجتماع بزرگ مردم گچساران در مسجد شهیدان

تحلیل‌گر مسائل سیاسی تصریح کرد: تا غروب و اذان چیزی باقی نمانده بود، سخنرانان به روشنگری مشغول بودند و مردم پرشور و هیجانی شعار می‌دادند و سخنان آن‌ها را تأیید می‌کردند که ناگهان دو ریوی ارتشی پر از سرباز مسلح رسیدند. جهت نشستن مردم روبه‌قبله و مسجد جامع بود. جلوی درب ورودی مسجد محل سخنرانی‌ها، اعلام قطعنامه راهپیمایان گچساران در اعتراض و انزجار و تنفر از اوباشانی بود که در شهر تظاهرات حکومتی راه انداخته بودند، طبیعی است که برای راه‌اندازی این تظاهرات درزمانی کوتاه باید تیمی هماهنگ، گروه‌هایی منسجم و جمعی برنامه‌ریز هدایت امور را در دست داشته باشند که لازم است تا مدیران و طراحان آن روزها بیشتر بگویند و بنویسند و عناصر اصلی را معرفی نمایند.

وی افزود: حدوداً ساعت ۵ رسیده بود که ماشین‌های ارتشی در محدوده ساختمان کنونی فرماندهی نیروی انتظامی که زمین بکری بود پیاده شدند، یک پست کوچک برق‌رسانی شرکت نفت هم جنب فروشگاه رفاه کنونی وجود داشت که نیروهای نظامی پشت آن سنگر گرفتند و اقدام به تیراندازی به‌سوی مردم می‌کردند که آرام نشسته بودند و فقط به سخنرانی‌ها گوش می‌دادند که ناگهان صدای شلیک‌ها بلند و به‌سرعت صدای «شعار مرگ بر شاه، ناله و شیون زن‌ها، فریادهای فرار کنید و …» در فضا پیچید. ضمن اینکه مرحوم حاج علی هاشمی با لهجه شیرین اصفهانی داد می‌زد که ((هوایی ست))؛ اما فوران خون از ناحیه شکم شهید بلادیان که در دهانه درب ورودی مسجد ایستاده بود و نقش دست خونینش بر دیوار مسجد حکایت از بی‌رحمی و جنایت نیروهای نظامی داشت که تحمل یک نشست اعتراضی و آرام مردم را جلوی یک مسجد نداشتند.

مرادی ادامه داد: هجوم جمعیت و جوانان ناراحت و پرشور که باملاحظه تیراندازی‌ها روحیه کینه ورزانه به بساط دولت و حکومتی‌ها گرفته بودند آن‌ها را به خیابان آورد تا بشکنند شیشه‌های بانک‌ها و آتش بزنند مشروب‌فروشی‌ها و سینما را و شعار علیه ظالمان و طرفداران حکومت و غاصبان زمین‌ها دهند و اعتراض خود را با سنگ و چوب به ساختمان‌های دولتی و مظاهر فساد و فحشا بیان دارند. صدای تیراندازی‌ها و آتش گلوله‌ها و دود ناشی از سوختن لاستیک و بشکه‌های نفت سیاه، آسمان گچساران را متحول کرد و اراده و عزم و جدیت انقلابیون و مبارزان را پایدارتر نمود.

اعلام حکومت‌نظامی در گچساران

وی افزود: از ساعت ۸ نیروهای کمکی از هنگ بهبهان در سراسر شهر مستقر شدند و عملاً همه‌جا را پوشش دادند و حکومت‌نظامی را اعمال نموند. کم‌کم نام شهدا و زخمی‌ها قیام زبان به زبان پخش شد (هرچند هر نوع رفت‌وآمد ممنوع بود) و این‌جانب صبح روز بعد بود که در کنار ساختمان کنونی کانون جوانان بسیج چهره منور و به خون خفته دانش‌آموز کلاسمان شهید امینی را دیدم و هنوز ادب و احترام خود را به خون خشکیده سرازیر شده از آرواره (چانه‌اش) را الگو و مشی خود قرار داده‌ام و میگویم: رخ زيباى تو را خال زدم بر بدنم تا بماند يادگار بدنت درکفنم.

تحلیل‌گر مسائل سیاسی تصریح کرد: نام‌های عزیزان دیگر شهید این قیام پرویزی، پارسی، فراشبندی، کیامرثی هم روزهای دیگر در بین مردم پخش شد و از این تاریخ بود که هم نگاه ایران انقلابی به گچساران دلاور و قهرمان با احترام خاص در اردوگاه انقلاب اسلامی طرح شد، به همین جهت دی‌ماه همین سال بود که حضرت امام خمینی (ره) هیئتی را به سرپرستی مرحومان بازرگان و هاشمی رفسنجانی جهت تقدیر از مردم و اعتصابیون شرکت نفت به گچساران فرستادند و هم نام گچساران در صدر خبرهای مبارزاتی و قیام‌های پی‌درپی انقلابی کشور قرار گرفت و چندین مرتبه به‌وسیله رادیو بی‌بی‌سی اعلام گردید و هم گچساران پیش‌قراول آزادیخواهی، عدالت‌طلبی و اسلام‌گرایی مبارزات جنوب ایران واقع شد، به‌طوری‌که در توجه تمام گروه‌ها و جریانات سیاسی آن مقطع قرار گرفت که گروه‌هایی سعی کردند تا از این روحیه و آگاهی مبارزاتی آن‌ها در حین و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بهره‌برداری نمایند که بازهم جوشش خون شهیدانش، خرد و تعقل مردمش، آگاهی و دین‌داری رهبرانش سبب گردیدند تا نام گچساران و قیام ۱۹ آبان ۵۷ برگ زرینی از تاریخ مبارزات استقلال خواهانه این کشور و این استان و این شهرستان باقی بماند و مسجد خونین آن قیام بنام مسجد شهیدان اشتهار یابد.

سرانجام رشادت‌های انقلابی مردم گچساران در قاب خورشید ۱۹ آبان ‌ماه ۱۳۵۷ در حالی غروب کرد که عده‌ای از جوانان انقلابی گچساران به آسمان عروج کردند و طلوع انقلاب را ندیدند و این روز خونین، با شهادت ۶ نفر از فرزندان خمینی کبیر (ره)، زمینه‌ساز پیروزی انقلاب اسلامی در ۲۲ بهمن‌۱۳۵۷ که در تاریخ جاودانه و ماندگار شدند.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی به دستور امام خمینی (ره) دولت موقت بازرگان تشکیل شد. کمیته‌های انقلاب در کشور برای حل‌وفصل امور مردم و حفظ امنیت شهرها راه‌اندازی شد. در گچساران، «حجت‌الاسلام شهیدمحمدتقی بشارت»، «محمدزید بهبهانی» و «بهرام تاجگردون» کمیته انقلاب را تشکیل دادند و مدیریت شهر را بر عهده گرفتند. عده‌ای از جوانان برای امنیت شهر و حفاظت از منابع و چاه‌های نفت و …تفنگ‌به‌دوش جانانه هم خدمت می‌کردند.

گفتنی است قیام ۱۹ آبان ۵۷ گچساران به‌عنوان روز استان کهگیلویه و بویراحمد از سوی دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی کشور مصوب شده و از سال آینده در تقویم رسمی کشور نیز اضافه خواهد شد.